هر دوربینی اعم از دیجیتال یا آنالوگ، فارغ از اینکه جزو مدل‌های روز باشد یا از اولین مدل‌های ساخته شده؛ چیزی جزجعبه‌ای برای ثبت نور نیست. که در یک سوی آن لنز و در سوی دیگر آن فیلم حساس به نور یا سنسور دیجیتال قرار دارد. برای اینکه یک عکاس خوب باشیم، خوب است اول با مفاهیم پایه آشنا شویم. در این مطلب برای درک مفهوم مثلث عکاسی ( شامل دیافراگم، ایزو، سرعت شاتر) به زبان ساده با ما همراه باشید.
مثلث عکاسی چیست؟
نور از طریق دریچه‌ای که در لنز قرار دارد (دیافراگم) وارد دوربین میشود. بعد از مدت زمان معینی- که سرعت شاتر نامیده میشود – تصویر بر روی فیلم یا سنسور ثبت میشود. این فرآیند نورسنجی نامیده میشود. مثلث عکاسی یک عکس خوب، ترکیبی از سه فاکتور مهم است: دیافراگم ، سرعت شاتر و ایزو . این سه فاکتور مهم همواره سه ضلع سازنده ی یک عکس بوده‌اند.
۱. دیافراگم چیست؟
بر روی بدنه‌ی دوربین و لنز شما دکمه یا چرخ دنده‌ای تعبیه شده است که دیافراگم را تعیین می‌کند. البته اگر دوربین و لنزتان قدیمی است؛ احتمالا کنترل کننده‌ی دیافراگم به صورت حلقه ای است که آن را بر روی خود لنز می‌چرخانید. خب حالا در حالیکه دکمه‌ها را فشار می‌دهید، یا چرخ دنده (حلقه) روی لنز را می‌چرخانید، یک سری از اعداد در منظره‌یاب یا روی لنز مشاهده می‌کنید. که روند افزایشی دارند. بطور مثال ۴، ۵.۶،۸،۱۱،۱۶ وگاهی ۲۲.
هر یک از این اعداد مربوط به میزان باز بودن دریچه لنز برای عبور نور هستند، که عدد دیافراگم نامیده میشود. اولین کارکرد دریچه لنز کنترل میزان نوری است که به فیلم یا سنسور دوربین در مدت زمان نوردهی می‌رسد. هر چه عدد دیافراگم کمتر باشد، دیافراگم بازتر است و هرچه عدد عدد دیافراگم بیشتر باشد، دیافراگم بسته‌تر است. نکته‌ی قابل توجه این است که هر بار شما عدد دیافراگم را از ۴ به ۵.۶ تغییر می‌دهید، میزان نوری که از طریق لنز وارد می شود نصف می‌گردد. همچنین اگر عدد دیافراگم را از ۱۱ به ۸ کم کنید، میزان نور تقریبا دوبرابر میشود.
۲. شاتر چیست؟
با توجه به مدل و برند دوربین، دوربین شما می‌تواند سرعت شاتری بسیار بالا از ۱/۸۰۰۰ ثانیه تا سرعت شاتر پایینی مثل ۳۰ ثانیه به شما ارائه دهد. سرعت شاتر مقدار زمانی را که نور از طریق لنز (بسته به اندازه‌ی دیافراگم) روی فیلم یا سنسور حساس به نور ثبت میشود، را کنترل می‌کند. قاعده‌ای که در مورد نصف و یا دوبرابر شدن برای دیافراگم استفاده کردیم، در مورد سرعت شاتر هم کاربرد دارد .مثلا وقتی سرعت شاتر را بر روی ۵۰۰ قرار می‌دهیم ، در واقع این عدد کسر ۱/۵۰۰ ثانیه را نشان می‌دهد. حال اگر سرعت شاتر را از ۵۰۰ به ۲۵۰ تغییر دهیم، این زمان به ۱/۲۵۰ تغییر می‌کند. در واقع با افزایش عدد، زمان نوردهی کمتر میشود و بالعکس.
۳. حساسیت به نور ISO چیست؟
آخرین ضلع این مثلث ایزو است. فارغ از اینکه از دوربین آنالوگ یا دیجیتال استفاده می‌کنید، اندازه‌ی ایزو تاثیر مستقیمی بر روی ترکیب شاتر و دیافراگمی که انتخاب کرده‌اید می‌گذارد. برای اینکه تاثیر ایزو را در عکس گرفتن بهتر متوجه شوید، تصور کنید که ایزو یک زنبور کارگر است، در اینصورت وقتی ایزو دوربین را ۱۰۰ قرار می‌دهیم، مشابه این است که ۱۰۰ زنبور کارگر دارید. و اگر ایزو بر روی ۲۰۰ باشد، ۲۰۰ زنبور کارگر دارید. وظیفه‌ی این زنبورهای کارگر این است که نورهایی که از طریق لنز می‌آیند را جمع کند و یک تصویر بسازد. اگر دو دوربین هر دو با دیافراگم‌های ۵.۶ داشته باشیم تا میزان نور وارد شده از طریق لنز یکسان باشد؛ کدام دوربین سریعتر عکس می‌گیرد؟ طبیعتا دوربینی که ۲۰۰ زنبور کارگر دارد!
چگونه ایزو و سرعت شاتر به یکدیگر مرتبط می‌شوند؟
فرض کنیم عکسی که مدنظر ماست گلی در یک روز ابری است. حالا فرض کنید که دوربین شما بر روی ایزوی ۲۰۰ قرار دارد و دوربین دوم بر روی ایزوی ۱۰۰. هر دو دوربین دیافراگم ۵.۶ دارند. وقتی شما دوربین را بر روی سرعت شاتر مناسب برای عکاسی قرار می‌دهید، دوربین اول سرعت شاتر ۱/۲۵۰ را نشان می‌دهد، این در حالی‌ست که دوربین دوم سرعت شاتر ۱/۱۲۵ (یعنی زمان نوردهی طولانی‌تری) را نشان می‌دهد.
علت امر این است که ۲۰۰ زنبورهای کارگر شما به نصف زمان ۱۰۰ زنبور کارگر دوربین دوم برای ایجاد تصویر نیازمندند. وقتی شما ایزو را از ۱۰۰ به ۲۰۰ تغییر می‌دهید ، سرعت شاتر از ۱/۱۲۵ به ۱/۲۵۰ یا ۱/۱۶۰ به ۱/۳۲۰ تغییر می‌کند. البته این سرعت شاترها فرضی هستند و بدون شناخت سوژه، سخت است که سرعت شاتر را تعیین کنیم؛ اما یک نکته را مطمئنا می‌دانیم که هر سرعت شاتری که داریم نزدیک به نصف سرعت شاتر قبلی است. زمانی که ایزو را از ۱۰۰ به ۲۰۰ افزایش می‌دهیم ، در واقع زمان انجام کار را به نصف کاهش می‌دهیم.
سرعت شاتر به شما می‌گوید: تغییر از ۱/۱۲۵ به ۱/۲۵۰ یعنی زمان نوردهی را نصف کردن. بنابراین وقتی ایزوی دوربین را بر روی ۴۰۰ قرار می‌دهید در واقع از ۱/۱۲۵ به ۱/۲۵۰ وسرانجام به ۱/۵۰۰ می‌رسید. در واقع همانطورکه هر بار نصف شدن زمان شاتر یک پله کاهش محسوب میشود، تغییر سرعت شاتر از ۱۰۰ به ۲۰۰ و در نهایت ۴۰۰ نیز یک پله افزایش محسوب میشود. (افزایش تعداد زنبورهای کارگر)
و در آخر…
آشنایی اولیه با سازوکار دوربین برای هر عکاسی ضروری است. اما اگر علاقمند باشید می‌توانید مطالب تکمیلی را در مقالات معتبر و مطالب بعدی عکس پرینت بلاگ دنبال کنید. امیدواریم که با تحقیق و آگاهی در کنار خلاقیت و تمرین خودتان، بتوانید زیباترین تصاویر را ثبت کنید.
